TEMEL LENS BİLGİLERİ
Diyafram açıklığı, f sayısı, derinlik
Diyafram açıklığı ve pozlama
"Diyafram" veya "iris" adıyla da bilinen lensin diyafram açıklığı, optik yolda lensten geçen ışık miktarını kontrol etmek için kullanılabilecek, değişken boyutlu bir açıklık sağlayan mekanik mühendislik harikasıdır. Pozlamayı kontrol etmenin iki ana yolu diyafram açıklığı ve deklanşör hızıdır: Belirli bir deklanşör hızında loş ışık, görüntü sensörü düzlemine daha fazla ışık gitmesi için büyük diyafram açıklığı, parlak ışık ise optimum pozlamaya ulaşmak için küçük diyafram açıklığı gerektirir. Alternatif olarak, benzer sonuçlara ulaşmak için diyafram açıklığı ayarını aynı bırakıp deklanşör hızını değiştirebilirsiniz. Ancak diyafram açıklığının sağladığı açıklığın boyutu lensten geçen ışığın ne kadar "koşutlandığını" belirler ve bu da alan derinliğini doğrudan etkiler, dolayısıyla istediğiniz görüntüleri elde etmek için hem diyafram açıklığını hem de deklanşör hızını kontrol etmeniz gerekir.
F sayısının matematiği
- Teknik bilgiler -
F sayısı, lensin netleme uzaklığının diyafram açıklığının efektif çapına bölünmesiyle elde edilir. Yani 35 mm F1,4 G lensin diyafram açıklığı maksimum ayar olan F1,4'e ayarlandığında, diyafram açıklığının efektif çapı 35 ÷ 1,4 = 25 mm olur. Lensin netleme uzaklığı değiştiğinde, diyafram açıklığının belirli bir f sayısındaki çapı da değişir. Örneğin, 300 mm telefoto lenste F1,4 diyafram açıklığı için gereken efektif diyafram açıklığı çapı 300 ÷ 1,4 ≈ 214 mm olur. Bu da lensin büyük, ağır ve çok pahalı olmasına neden olur; bu yüzden çok büyük maksimum diyafram açıklığına sahip uzun telefoto lenslere nadir rastlanır. Fotoğrafçının gerçek diyafram açıklığı çapını bilmesi gerekmese de bu ilkeyi bilmek yararlıdır.
"F sayıları" veya "f kademeleri"
Tüm lenslerin maksimum ve minimum diyafram açıklığı vardır. Bunlar "f sayıları" ile ifade edilir ancak lenslerin teknik özelliklerinde en çok maksimum diyafram açıklığı belirtilir. Örnek olarak Sony 35 mm F1,4 G'ye bakalım. Bu bir 35 mm F1,4 lenstir: 35 mm netleme uzaklığıdır (buna daha sonra bakacağız) ve F1,4 de maksimum diyafram açıklığıdır. Peki "F1,4" tam olarak ne anlama gelir? Bazı teknik ayrıntıları "F sayısının matematiği" kutusunda bulabilirsiniz ancak bunu pratik bir şekilde anlamak için küçük f sayılarının büyük diyafram açıklıklarına karşılık geldiğini ve F1,4'ün genel amaçlı lenslerde karşılaşabileceğiniz en büyük maksimum diyafram açıklığı olduğunu bilmek yeterlidir. Maksimum diyafram açıklığı F1,4, F2 veya F2,8 olan lensler genellikle "hızlı" veya "parlak" olarak kabul edilir.
Fotoğraf makinesi lensleriyle kullanacağınız standart f sayıları, diyafram açıklığı büyükten küçüğe doğru şöyle sıralanır: 1,4, 2, 2,8, 4, 5,6, 8, 11, 16, 22 ve bazen 32 (matematiği iyi olanlar, hepsinin 2'nin kare kökünün kuvvetleri olduğunu fark edecektir). Bunlar tam kademelerdir ancak tam kademelerin yarısı veya üçte birine karşılık gelen kesirli kademeler de göreceksiniz. Diyafram açıklığının boyutunu bir tam kademe artırmak, lensten geçmesine izin verilen ışık miktarını iki katına çıkarır. Diyafram açıklığının boyutunu bir kademe azaltmak, sensöre ulaşan ışığın miktarını yarıya indirir.
[1] Efektif diyafram açıklığı (giriş açıklığının boyutu) [2] Diyafram açıklığı [3] Netleme uzaklığı Not: Resimdeki diyafram açıklığı ve netleme uzaklığı değerleri yaklaşıktır.
Diyafram ve alan derinliği
"Alan derinliği", fotoğraflanan nesnelerin kabul edilebilir derecede net çıkacağı noktalarla fotoğraf makinesi arasındaki mesafe aralığını ifade eder.
Dar alan derinliğinin olağandışı örneklerinde, netlenen derinlik yalnızca birkaç milimetre olabilir. Diğer uçta ise bazı manzara fotoğrafları, fotoğraf makinesinin hemen önünden kilometrelerce uzağa kadar tüm nesnelerin net olduğu, çok derin alan derinlikleri gösterir. Alan derinliğini kontrol etmek, yaratıcı fotoğrafçılık için sahip olduğunuz en kullanışlı tekniklerden biridir.
Temelde büyük diyafram açıklıkları daha dar alan derinlikleri üretir, yani arka planı bulanık bir portre çekmek istiyorsanız diyafram açıklığını genişletmeniz gerekir. Ancak bunda başka faktörler de rol oynar. Uzun netleme uzaklığına sahip lensler genelde daha dar alan derinlikleri üretebilir (kısmen, yukarıda öğrendiğimiz gibi, 85 mm lensteki F1,4 diyafram açıklığı geniş açılı 24 mm lensteki F1,4 diyafram açıklığından çok daha büyük olduğu için) ve fotoğraflanan sahnedeki nesnelerin arasındaki mesafe de algılanan alan derinliğinde etkili olur.
Diyafram açıklığı (Soldan Sağa): Açık (büyük) - Kapalı (küçük) Alan derinliği (Soldan Sağa): Sığ - Derin
Etkili bulanıklaştırmanın üç anahtarı
- Çekim ipucu -
Güzel arka plan bulanıklığına sahip görüntüler çekmek, parlak bir lens seçip diyafram açıklığını sonuna kadar açmaktan ibaret değildir. İlk "anahtar" budur ancak kimi durumlarda büyük diyafram açıklığı tek başına istenilen sonuçları vermeyebilir. İkinci anahtar, nesneniz ile arka plan arasındaki mesafedir. Arka plan nesnenize çok yakınsa alan derinliği içine düşebilir ya da bulanıklaştırmanın yeterli olmayacağı kadar yakın olabilir. Mümkün olduğunda nesnenizle bulanıklaştırmak istediğiniz arka plan arasında olabildiğince mesafe bırakın. Üçüncü anahtar, kullandığınız lensin netleme uzaklığıdır. Yukarıda bahsedildiği gibi, uzun netleme uzaklığıyla dar alan derinliği elde etmek daha kolaydır, dolayısıyla bu özellikten de faydalanmayı unutmayın. Çoğu fotoğrafçı, 75 mm - 100 mm arasındaki netleme uzaklıklarının güzel arka plan bulanıklığına sahip portreler çekmek için ideal olduğunu düşünmektedir.