Tarihi İstanbul şehri farklı insanlar için farklı şeyler ifade eder. İstanbul, Avrupa’nın en büyük şehri, aynı zamanda iki kıtaya birden uzanan tek şehridir; bin yıllık ticaret, eğitim ve din hayatından süzülüp gelen kozmopolit bir kültür mozaiğidir… Ancak fotoğrafçı Murat Pulat için bu şehir başka bir anlam ifade ediyor: Umut.
“Eğitimim için Ankara’dan İstanbul’a geldim,” diye anlatıyor. “Burada okulumu bitirip burada yaşamak istiyordum. O zamanlar hep ekmeğimi burada kazanacağımı düşünüyordum. Benim hayalim buydu, tanıştığım pek çok insanın da hayali, umudu, aynı.”
Murat’ın ‘Umut Şehri’ projesi, ilhamını bu diğer insanlardan almış. İstanbul’u merkez almakla birlikte genel olarak şehirlerde yaşanan hayatları yansıtan bu portre ve habersiz çekim serisindeki her fotoğraf, şehir hayatının cezbettiği ve ilham verdiği insanlara ayrıntılı şekilde eğiliyor. Şehir hayatının insanları nasıl şekillendirip onları nasıl zorluklarla baş başa bıraktığını gösteriyor.
“Devamlı dışarı çıkıp fotoğraf çekiyordum,” diyor, “ama bu bana yetmedi, insanların hayatlarını öğrenmek, merakımı gidermek istedim. Böylece bütün şehirde çekimler yaptım, ofis çalışanlarını, esnafı, metruk yerlerdeki evsizleri ve yürüyüşlere katılan kişileri fotoğrafladım. ‘Umut Şehri’ tüm bu hikayelerin bir araya geldiği proje oldu.”
“Şurası kesin: Büyük şehirde umudunu kaybetmemek kolay değil. Bütün bu insanlar buraya umutlu geliyorlar. Olmak istedikleri bir şey var; güçlü, zengin veya belki de özgür olmak istiyorlar. Ne var ki birçoğu bu oyunda kaybediyor çünkü zaten şansları çok küçük. Çoğunun hikayesinde başarı yer almıyor.”
Murat’ın ‘Umut Şehri’ projesinin çekimlerinde kullandığı birincil fotoğraf makinesi, α7R III olmuş. α7 II makinesinin bir üst seviyesine çıkar çıkmaz çözünürlük ve görüntü kalitesinin büyük dönüşüm yarattığını fark etmiş.
“Asıl iş, çözünürlükte ve dinamik aralıkta,” diye açıklıyor, “özellikle de dinamik aralıkta çünkü şehrin tamamı benim stüdyom ve her şeye hazır olmam gerekiyor. Bir şey görüp hemen yanıt vermem, ışığı ayarlama lüksüm olmadan çekim yapmam gerekebiliyor. Arka ışık da söz konusu olabiliyor, aydınlık bir gökyüzü de; fakat α7R III sayesinde aydınlık ve gölgeli alanlarda detayları kolayca yeniden elde etmek mümkün. Aynı durum ISO performansı için de geçerli. Makinenin uyum gösterme becerisi oldukça yüksek, ben de bu sayede düşük ışıkta nesneleri kolayca fotoğraflayabiliyorum.”
Her nesne, projesinin yeni bir bölümünü oluşturuyor fakat söylediğine göre işler zorlaşabiliyor çünkü insanlar genellikle umutlarını kaybetmiş oluyor. Kimi zaman yürüyüş yapma hakları ellerinden alınmış LGBT Onur Yürüyüşü katılımcıları söz konusu oluyor, kimi zaman da evsizler.
“Buraya gelen sayısız insan tanıyorum; iyi, çalışkan insanlar... Ama artık sokakta yaşamak zorundalar. Dışarısı soğuk ve yağmurlu oluyor ama ben onlara yardım edemiyorum. Fotoğraflarını çekiyorum, onlarla sohbet edip vakit geçiriyorum ama sonra ben hayatıma geri dönebiliyorum, onlarınsa böyle bir şansı yok. Ben gözlemciyim ve bu da kimi zaman zor bir şey.”
α7R III’ün AF sistemi de Murat’ın çalışma yönteminde büyük dönüşüm yaratmış. Fotoğrafçı, bu dönüşümün çapını şu sözlerle anlatıyor: “10 yıl önce olsa bu projeye atılamazdım çünkü o zamanlar fotoğraf makineleri benim ihtiyacım olan şekilde performans göstermiyordu.”
Eye AF modundan şu sözlerle bahsediyor: “Yalnızca bir düğmeye basarak, netlemenin nesne üzerinde sabitleneceğinden emin olabiliyorum. Bu özellik çok önemli çünkü AF noktasını kullanarak gözü bulmakla, sonra da netleme yapıp kompozisyonu yeniden oluşturmakla uğraşsam, bu arada anı kaçırabilirim. Teknik olarak kafamı meşgul edecek bir şey daha azalmış oluyor. Çok geniş diyafram açıklığında çekim yaptığımda dahi her seferinde keskin görüntü elde edeceğimi biliyorum ve bu da bana yaratıcılığımı sergileme fırsatı sunuyor.” α7R III’ün yapısı ve boyutu Murat’ı da etkilemiş. Bu özellikler sayesinde her tür hava koşulunda, bir DSLR’nin veya orta formatlı bir fotoğraf makinesinin ağırlığı söz konusu olmadan, çekmesi gereken fotoğrafları çekebiliyor. “Benim yaptığım gibi sokakta fotoğraf çekebilmek için fotoğraf makinesinin yağmura ve kara hazır olması gerekiyor ve benim makinem bunlara hazır. Boyutu da mükemmel, özellikle de FE 35mm f/2.8 gibi küçük lensler kullandığınızda. Adeta görünmez hale gelebiliyorsunuz.”
“Henüz işim bitmedi. Birkaç yıl daha devam edeceğim çünkü daha fazla çekim yapmak istiyorum, özellikle de gerçek kazananların, istediklerini elde edenlerin çekimlerini. Ne var ki kazanan birilerini bulmak kolay değil ve kimi zaman bunun nedeni, kazananların kazandıklarının farkında olmamaları. Çok fazla insan, sürekli daha fazlasını isteme tuzağına düşmüş, bu yüzden isteklerini doyurmaları mümkün değil. Hayatlarımızı basitleştirip başarının televizyonda ve dergilerde gördüğümüz şeyler olmadığını anlamamız gerekiyor. Toplum olarak, herkesin bir yeteneği, bir becerisi olduğunu ve herkesin değerli olduğunu öğrenmemiz gerekiyor. Benim en büyük umudum bu belki de.”
